COMENTE MORIT UNA LIMBA

Sa morte de una limba comintzat semper cun su bilinguismu, ca est possìbile a sostituire una limba cun un’àtera petzi si sa pessone podet isseberare intre duas limbas, pro esempru sardu e italianu. Su problema si presentat cando su bilinguismu no atenet totu sa populatzione, ma petzi sas pessones chi apartenent a sa limba minorizada. Li naramus bilinguismu asimètricu, ca unos cantos faeddant sardu e italianu, àteros faeddant italianu ebbia.

S’obietivu de un’arresonu est sa comunicatzione, e sa comunicatzione si dat si sos faeddantes cumpartzint su matessi còdighe linguìsticu, sa matessi limba. Custu pròvocat però chi totu sos arresonos intre pessones de duos grupos linguìsticos diferentes, sardu e italianu pro esempru, si fagant semper in italianu, siat in carrera, in iscola o in su tzilleri; custu cumportat chi sa limba sarda, sa minorizada, siat semper prus pagu impreada in sos arresonos. Si dant fintzas casos tristos de faeddantes sardos chi, pro sas càusas chi siant, faeddant intre issos in s’àtera limba, cosa chi atzèlerat sa sostitutzione linguìstica.

E arrivit unu momentu chi sos faeddantes de sa limba minorizada bident sa limba pròpia comente unu marcu, una manera de comunicare inùtile, antiga, ruza. Su momentu chi non b’at prus torrada a in segus est cando sos babbos e sas mamas detzident de faeddare a sos fìgios in s’àtera limba e custos ant a faeddare in s’àtera limba e ant a connòschere pagu e male sa limba minorizada, sa sarda. Cun sos annos sa de tres generatziones no est prus capassa de faeddare sa limba de sos giajos, e a custu puntu sa sostitutzione est belle cumprida.

Durante totu custu protzessu de sostitutzione linguìstica si dant in s’istrutura de sa limba minorizada unos càmbios chi l’indebìlitant: non si creant paràulas noas in sa limba minoriada e custa adotat dae sa limba dominante solutziones sintàticas e prèstidos linguìsticos innetzessàrios, no impreende prus tèrmines chi esistint in sa limba.

A manera ischemàtica est custu su caminu chi sighit una limba pro mòrrere. Isperemus ebbia chi non siat su caminu chi at a sighire sa limba sarda. Dipendet dae cada unu de nois.