Prima pàgina > PÀRRERES > Sas belle 150 limbas nadias de sa Rùssia sunt perdende faeddadores e (...)
Sas belle 150 limbas nadias de sa Rùssia sunt perdende faeddadores e "status", a cunfrontu cun su russu semper prus presente.
sàbadu 15 abrile 2023, de
Sos tzensimentos de sa populatzione in contu de limbas
Pro sighire s’evolutzione de su nùmeru de faeddadores de sas belle 150 limbas nadias de sa Rùssia, sos tzensimentos de sa populatzione sunt unu de sos inditadores prus afidàbiles. A dolu mannu, custu no at a èssere su casu de su tzensimentu de su 2021, chi sos datos linguìsticos printzipales sunt istados publicados de reghente. Su problema est chi sos intervistadores ant fatu pagas intervistas e datos medas sunt istados cumpilados in via amministrativa. Su resurtadu est chi su nùmeru de pessones sena informatziones in contu de sas limbas faeddadas est artziadu a sos isteddos: 1,4 milliones in su tzensimentu de su 2002, 4,5 in su 2010 e 12,1 (8,1% de sa populatzione) in su 2021.
Declinu generalizadu, cun pagas etzetziones, de sas prus de 30 limbas minoritàrias ufitziales
Sende gasi, su cuadru chi essit a campu dae s’anàlisi de sos datos est unu declinu generalizadu, cun pagas etzetziones, de sas prus de 30 limbas minoritàrias ufitziales (in manera nominale) in sas repùblicas russas (semper in prus de su russu).
Si tratat de sas limbas prus ispainadas e cun bastante amparu istitutzionale a livellu regionale. Est impressionante su nùmeru de custas limbas chi ant cumintzadu a pèrdere faeddadores in s’ùrtima dècada o chi ant creschidu su tassu de pèrdida de faeddadores in sa dècada pretzedente: adyghe, ciuvasciu, dargwa, karachay-balkaru, lezghianu, mari de sas praterias, ossetu, sakhà, tàtaru in Tatarstan.
Àteros sighint in su declinu chi aiant giai tentu in sa dècada pretzedente, comente s’àvaru, su cabardinu, su komi, su mari de sos montes, su mokša e s’erza. Semus faeddende de pèrdidas, a su sòlitu, intre su 10% e su 30% de sos faeddadores in una dècada, a bias fintzas de prus.
Su casu de su tàtaru in Tatarstan

Su casu de su tàtaru in Tatarstan est forsis su prus eclatante. Su tàtaru est sa limba minoritària prus faeddada in Rùssia, e su Tatarstan, sa repùblica chi at proadu a pònnere in pràtica sas polìticas prus in prode de sas limbas faeddadas in intro de sas làcanas suas. Cunforma a sos datos craros de su tzensimentu, su tàtaru diat àere pèrdidu unu millione de faeddadores in totu sa Rùssia in s’ùrtima dècada, chi s’agiunghet a un’àteru millione in sa dècada pretzedente. Diant abbarrare prus pagu de 3,5 milliones de faeddadores. Intre su 2002 e su 2010, at mantesu sos nùmeros suos in Tatarstan, in càmbiu, intre su 2010 e su 2021, at pèrdidu su 20%.
Su Tatarstan aiat isvilupadu in s’època post-soviètica una rete de iscolas urbanas cun insinnamentu in tàtaru.
S’ideologia de sa primatzia de su russu e de sos russos
Sende gasi, sos cambiamentos federales in sos programas de istùdiu, sa cumparta de unos cantos esàmenes obbrigatòrios noos in limba russa durante totu su percursu iscolàsticu e sa difusione dae parte su Cremlinu, in sos annos 2010, de un’ideologia de sa primatzia de su russu e de sos russos (posta in costitutzione in su 2020) ant belle de su totu annulladu custos isfortzos.
Giai dae su 2017, si sos babbos cherent chi sos fìgios e fìgias imparent una limba “regionale”, nde devent fàghere rechesta iscrita.
Custos cambiamentos sunt tropu reghentes pro causare unu càmbiu de tendèntzia gasi radicale in su nùmeru de faeddadores. Sende gasi, est possìbile chi s’afortimentu de sas polìticas de russificatzione de su guvernu federale in sos ùrtimos annos siat resèssidu a minimare sa fidelidade linguìstica, faghende a manera chi pessones cun una connoschèntzia elementare de sa limba, ma chi in su 2010 si declaraiant faeddadores de tàtaru o de àteras limbas minoritàrias, como non si declarant prus comente tales.
E si custas limbas prus faeddadas, in generale, patint custos problemas, àteras, chi tenent petzi mìgias, chentinas, deghinas de faeddadores, s’acùrtziant in manera inesoràbile a sa fine issoro.
2022: sa morte de s’ùrtimu faeddadore de s’aleutinu in Rùssia
In su mese de santugaine passadu, pro nde nàrrere una, s’agèntzia de informatzione TASS aiat annuntziadu sa morte de s’ùrtimu faeddadore de s’aleutinu in Rùssia.
Una tendèntzia negativa chi, a dolu mannu, currispondet a sa chi tenimus in àteros istados e continentes, in profetu de sas limbas istatales majoritàrias!
© DIEcunDIE